بریکس چیست؟ سوالی که عموم دانشجویان و افراد حاضر در صنعت و آزمایشگاه بالاخره با آن مواجه میشوند. دانشجویان در فیزیک و در مبحث ضریب شکست، و مهندسان در عمل و در دل کار نیاز باید بدانند بریکس چیست و با جزئیات محاسبه آن آشنا شوند تا بتوانند حرفه خود را بدرستی انجام دهند. در ادامه به معرفی بریکس و نحوه اندازه گیری آن می‌پردازیم. میخواهیم بریکس را طوری به شما آموزش دهیم که بعد از این مقاله بتوانید حتی آنرا تدریس کنید! پس با ما همراه باشید…
بریکس چیست
معرفی بریکس بسیار آسان است:
بریکس، میزان قند موجود در یک مایع را نشان میدهد.
به همین سادگی! مایعات قندی از x گرم قند و y گرم آب تشکیل شده‌اند. بنابراین میزان کل محلول میشود x+y گرم که امری بدیهی است. محاسبه بریکس در واقع همان محاسبه x است در x+y گرم محلول!
به میزان بریکس یک مایع اصطلاحاً درجه بریکس آن نیز گفته میشود.
درجه بریکس = x/(x+y)
مقدار بریکس در واقع درصد جامدات موجود در آب میوه یک گیاه می‌باشد. این جامدات اکثراً از قند و مواد معدنی تشکیل شده است. برای مثال، اگر بریکس آبمیوه‌ای 20 اندازه‌گیری شود، این معنی را میدهد که آبمیوه، 20 درصد قندِ قابل تخمیر دارد!
چرا بریکس مهم است
مثل پوند که برای توضیح وزن استفاده میشود، درصد بریکس برای توضیح میزان جامدات حل شده در یک محلول استفاده میشود. بنابراین، مقدار بریکس در درجه اول تخمینی از واحد قند موجود در میوه‌ها و سبزیجات را ارائه میدهد. واحد قند، (شیرینی موثر) یک جزء مهم در رتبه بندی محصولات از نظر کیفیت تولید می‌باشد.
عوامل موثر بر درجه بریکس چیست
برای محاسبه بریکس باید آزمایشات در دمای ثابت و حجم مشخص انجام گیرد. در ادامه این دو فاکتور را به روشنی برای شما بیان کرده‌ایم…
دمای یکسان: چون حجم مواد در دماهای مختلف تغییر پیدا میکند، بنابراین برای محاسبه بریکس میوه، آبمیوه یا … باید همگی آنها در یک دمای مشخص و ثابت اندازه گیری شوند. این دمای مشخص دمایی است که مورد تایید جهانی بوده و اصطلاحا دمای آزمایشگاه نام دارد. دمای آزمایشگاهی برای اندازه گیری بریکس 20 درجه سانتیگراد است اما تا 2 درجه کم یا زیاد نیز مورد تایید است؛ یعنی بازه 18 الی 22 درجه.
حجم یکسان: چون هر کیلوگرم از مواد با یکدیگر مساوی نیست و دارای حجم های مختلفی میباشند، برای مشخص کردن بریکس یک مایع بصورت استاندارد و مقایسه درجه بریکس مواد با یکدیگر، بایستی همه آنها را در حجم 1kg در نظر گرفت. این یک معیار ثابت و استاندارد است که به شما کمک میکند میزان قند موجود در مواد مختلف را بدرستی محاسبه و آنها را با یکدیگر مقایسه نمایید.
میزان شکست نور: اندازه گیری بریکس به شکست نور نیز بستگی دارد. میزان شکست نور برای مواد مختلف متغیر است. مایعات حاوی قند، متراکم تر از آب هستند و باعث انکسار بیشتر مسیرهای نوری عبوری از آن میشوند. دستگاه رفراکتومتر این انکسار را با شکست مسیر نوری عبوری از آب مقایسه میکند و یک مقدار بریکس ارائه میدهد. رفرکتومتر درجات بریکس بوسیله اندازه گیری میزان شکست نور عبوری از یک نمونه مایع را تعیین میکند.
مطالعه بیشتر: رفراکتومتر چیست
رفراکتومتر عسل: تعیین درجه بریکس عسل
نحوه اندازه گیری بریکس
بعد از اینکه متوجه شدیم بریکس چیست لازم است روش اندازه گیری این پارامتر را نیز فرا بگیریم. اکنون میخواهیم نحوه محاسبه بریکس با ذکر را با ذکر یک مثال برای شما توضیح می‌دهیم…
یک مایع را در نظر بگیرید؛ مثلا آبمیوه تمشک. میخواهیم میزان درجه بریکس میوه تمشک را اندازه بگیریم. برای اینکار ابتدا باید مقدار مشخصی از این آبمیوه را برای اندازه گیری انتخاب کنیم. میزان قند موجود در این محلول توسط دستگاه اندازه گیری بریکس (رفراکتومتر) قابل اندازه گیری است.
برای محاسبه میزان بریکس، 1kg از آب تمشک را برای نمونه گیری انتخاب میکنیم. چنانچه میزان قند 1kg تمشک، 300 گرم باشد، درجه بریکس آن 0/3 می‌باشد. همانطور که متوجه شدید با تقسیم 300 گرم قند بر 1000 گرم تمشک (1kg) به این درجه بریکس رسیدیم.
اندازه گیری بریکس ساکاروز
درجه بریکس آبمیوه تمشک اندازه گیری شد (در نظر بگیرید برای این آبمیوه به درجه بریکس B1 رسیدیم!)؛ حال تصور کنید میخواهیم به همان آب تمشک با حجم 1kg و بریکس مشخص B1، مقداری آب اضافه کنیم تا به درجه بریکس دیگری (مثلا B2) برسد. در واقع میخواهیم محلول‌مان رقیق‌تر شود. طبیعتاً بریکس آن نیز دچار تغییر خواهد شد.
میخواهیم بدانیم با اضافه کردن چند لیتر آب، درجه بریکس آبمیوه تمشک از B1 به B2 تغییر میکند!
برای تغییر درجه بریکس از B1 به حجم جدیدی با درجه B2 چقدر آب نیاز است؟
مقدار آبی که باید اضافه شود از فرمول زیر بدست می‌آید:
مقدار آب مورد نیاز (لیتر) = B1/B2 – 1
بدیهی است که با اضافه کردن آب، حجم مایع نیز دچار تغییر خواهد شد. حجم جدید مایع با بریکس B2 از رابطه زیر محاسبه میشود:
حجم جدید محلول (kg) = B1/B2
بخوانید: ضریب شکست چیست
کدام میوه بیشترین بریکس را دارد؟
بیشترین بریکس اندازه گیری شده برای خرمالو می‌باشد. انگورها (به عنوان مثال: تامکورد =انگور سیاه دانه) هم می‌توانند بریکس بالایی نشان دهند (بریکس 24-22 (تعادل قند و اسید))؛ همچنین برای تعیین کردن طعم شیرین مهم است.
میزان بریکس میوه های مختلف با یکدیگر متفاوت است.
***
در این نوشته سعی کردیم به زبان ساده شما را با اینکه بریکس چیست و چگونه محاسبه میشود آشنا کنیم. چنانچه سوالی در ذهن شما باقی مانده که در این محتوا به آن پرداخته نشد خواهشمندیم آنرا از بخش دیدگاه‌ها در پایین همین مطلب برایمان ارسال کنید.
شرکت تجهیزات آزمایشگاهی آذین در زمینه واردات، خرید و فروش تجهیزات آزمایشگاهی فعالیت داشته و دارای سابقه چندین ساله در امر واردات و فروش می‌باشد. شما عزیزان می‌توانید جدیدترین محصولات شرکت را در صفحه خرید رفراکتومتر مشاهده نمایید.
شماره‌های تماس جهت ارتباط با واحد فروش:
