اسپکتروفتومترها دستگاه‌های پرکاربردی هستند که در زمینه‌های مختلف تحقیق و توسعه از جمله شیمی، فیزیک، زیست شناسی و… کاربرد دارند و موجب افزایش سرعت شناسایی و اندازه‌گیری محتوای ذرات و غلظت در مواد شیمیایی می‌شوند. این دستگاه‌ها همچنین در صنایع پزشکی و داروسازی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند، زیرا می‌توانند به ارائه دوز‌های مناسب دارو و اجتناب از تجویز‌های نادرست که ممکن است ایمنی بیماران را به خطر بیندازد، کمک کنند.
بسیاری از آزمایشگاه‌ها و سازمان‌های معتبر جهانی مانند NSF (بنیاد بین‌المللی بهداشت ملی)، FDA (سازمان غذا و دارو) و ) WHO سازمان بهداشت جهانی) نیز از اسپکتروفتومتر به منظور کنترل، نظارت و ارزیابی اثرات مواد مختلف استفاده می‌کنند.
با توجه به این که اسپکتروفتومترها دارای طیف وسیعی از کاربرد‌ها هستند و دستیابی به مناسب‌ترین واحد برای انطباق با اهداف کاربردی خاص افراد در هر زمینه‌ای اهمیت بسیار زیادی دارد، بنابراین لازم است با انواع مختلف این ابزار‌ها و کاربرد هر کدام آشنا شوید و آن‌ها را به صورت درست انتخاب کنید.
تجزیه و تحلیل نیاز‌های کاربردی برای اسپکتروفتومتر
برای یافتن اسپکتروفوتومتر مناسب برای آزمایشگاه، لازم است انواع آنالیز‌هایی که در مطالعه انجام می‌شود را شناسایی کنید و الزامات برنامه‌های خود را در نظر بگیرید. سوالات زیر می‌تواند به شما در شروع کار کمک کند:
آیا می‌خواهید مقدار اسید نوکلئیک را تجزیه و تحلیل و ارزیابی کنید؟
برای این کار باید به دنبال اسپکتروفتومترهایی باشید که بتواند به شما در تعیین خواص اسید نوکلئیک، وجود DNA و RNA در ترکیبات، بازده غلظت خاص و خلوص مواد کمک کند.
به چه نوع اسپکتروفوتومتری برای برنامه خود نیاز دارید؟
اسپکتروفتومترها به طور کلی از دو تکنیک FTIR و UV-Vis استفاده می‌کنند:
FTIR یک طیف سنج مادون قرمز تبدیل فوریه است که از مادون قرمز به منظور جمع آوری داده‌های ترجمه شد از یک طیف استفاده می‌کند. این اسپکتروفتومترها که تجزیه و تحلیل ترکیبات آلی و معدنی و تغییرات پیوند‌های مولکولی را نشان می‌دهند، ابزار‌های مفیدی هستند که برای آزمایش کیفیت هوا و آب، تحقیقات اولیه دارویی و شناسایی مواد پلیمر‌ها و پلاستیک‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در حالی که، UV-Vis یک طیف سنج ماوراء بنفش مرئی است که از نور بنفش به منظور تشخیص و اندازه‌گیری درخشش نور در فرکانس‌های مختلف استفاده می‌کند. این اسپکتروفتومترها که معمولا برای تجزیه و تحلیل پزشکی قانونی، تولید جوهر، چاپ و صنایع نساجی مورد استفاده قرار می‌گیرند، ناخالصی‌های مولکول‌های آلی را تشخیص می‌دهند و ترکیبات و وزن مولکول‌های آن‌ها را به صورت کمی مشخص می‌کنند.
محدوده طول موج مورد نیاز شما چقدر است؟
اگر به استفاده از نور مادون قرمز در محدوده 700 تا 15000 نانومتر طیف الکترومغناطیسی نیاز دارید، از یک اسپکتروفوتومتر FTIR استفاده کنید. اما اگر به واحدی نیاز دارید که از نور فرابنفش در محدوده 185 تا 400 نانومتر و نور مرئی در محدود 400 تا 700 نانومتر طیف الکترومغناطیسی استفاده می‌کند، از یک اسپکتروفوتومتر UV-Vis استفاده کنید.
اگر از کووت‌ها برای اسپکتروفوتومتر استفاده می‌کنید، حتما به مواد سازنده آن‌ها توجه داشته باشید؛ زیرا آن‌ها طول موج‌های قابل استفاده متفاوتی دارند:
شیشه: طول موج 340 تا 2500 نانومتر طیف مرئی
پلاستیک: طول موج 380 تا 780 نانومتر طیف مرئی
کوارتز ذوب شده: طول موج زیر 380 نانومتر طیف فرابنفش
بیشتر بدانید: نحوه کار دستگاه اسپکتروفتومتر
عوامل دیگری که باید در نظر گرفته شوند
دقت و سرعت تجزیه و تحلیل
نکته مهم دیگری که هنگام انتخاب اسپکتروفوتومتر باید در نظر داشته باشید، دقت و سرعت آنالیز است. داشتن تجهیزاتی سریع و دقیق، نه تنها راه را برای انجام آزمایش‌های کارآمد باز می‌کند، بلکه برای تجزیه و تحلیل‌های موثر با توجه به داده‌های دقیق جمع آوری شده نیز مناسب است. برای انجام آنالیز‌های سریع نمونه از اسپکتروفتومترهای UV-Vis مانند اسپکتروفوتومتر Scilogex SP-UV1000 استفاده کنید.
راحتی در استفاده
با استفاده از اسپکتروفتومترهایی که کاربری آسانی را ارائه می‌دهند، می‌توانید از هرگونه خطای مربوط به کاربر جلوگیری کنید. دو اسپکتروفوتومتر Scilogex SP-V1100 و Scilogex SP-V1000 از این قبیل هستند.
ویژگی‌های اختیاری
برخی از اسپکتروفتومترها دارای ویژگی‌های اختیاری از جمله نرم‌افزار کاربر پسند برای جمع آوری، مدیریت و تجزیه و تحلیل بهتر داده‌ها هستند که هنگام خرید باید به آن‌ها توجه کنید.
بررسی فضای آزمایشگاهی موجود
اسپکتروفتومترهای موجود در بازار دارای اندازه‌های مختلفی هستند که هنگام خرید آن‌ها لازم است به ظرفیت اتاق کار خود توجه داشته باشید. اگر فضای کاری باز و بزرگی دارید، می‌توانید از اسپکتروفتومترهای دارای رایانه شخصی و ایستگاه داده استفاده کنید و اگر فضای کوچک‌تری دارید، می‌توانید از تجهیزات اندازه مدولار استفاده کنید.
ارزیابی تخصیص بودجه
قبل از تصمیم‌گیری در مورد خرید نوع اسپکتروفوتومتر لازم است ضمن انجام تحقیقات گسترده، بودجه خود را نیز مشخص کنید.
انتخاب یک طیف سنج تک پرتو یا دو پرتو
اسپکتروفتومترها را می‌توان به دو دسته تک پرتو و دو پرتو تقسیم بندی کرد:
اسپکتروفتومترهای تک پرتو محدوده دینامیکی بالایی دارند و در مقایسه با دو پرتو‌ها بسیار ساده‌تر، ارزان‌تر، فشرده‌تر هتند و کمتر در معرض گرد و غبار داخلی قرار دارند.
اسپکتروفتومترهای دو پرتو، یک پرتو نور را در دو مسیر مختلف تقسیم می‌کنند و از نظر سرعت، پایداری و انعطاف پذیری بسیار بهتر از تک پرتو‌ها هستند. آن‌ها توان عملیاتی بالایی دارند و برای آزمایش‌های پیچیده‌تر آنالیز بیوشیمیایی مانند جداسازی DNA، RNA و پروتئین مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تعیین نوع فرمت نمونه
قبل از تهیه یک اسپکتروفوتومتر، حتما نوع نمونه، حجم و فرمت آن را در نظر بگیرید. فرمت‌های نمونه‌ای که در این دستگاه استفاده می‌شود را می‌توان به دو نوع کووت و میکروپلیت تقسیم کرد. کووت‌ها از شیشه، پلاستیک یا کوارتز ذوب شده ساخته می‌شوند که طول موج هر کدام از آن‌ها به شرح زیر است:
شیشه: طول موج نوری 340 تا 2500 نانومتر
پلاستیک: طول موج 380 تا 780 نانومتر طیف مرئی
کووت‌های میکروحجم: بین 2 تا 10 میلی لیتر را اندازه‌گیری می‌کنند.
کووت‌ها بسته به اندازه نیز به صورت زیر طبقه بندی می‌شوند:
کووت ماکرو: می‌تواند 1.5 میلی لیتر تا 2 میلی لیتر را اندازه‌گیری کند.
کووت استاندارد: می‌تواند 50 میلی لیتر تا 2 میلی لیتر را اندازه‌گیری کند.
شیشه ذوب شده: طول موج زیر 380 نانومتر طیف فرابنفش
میکروپلیت‌ها که به عنوان صفحات میکروتیتر نیز شناخته می‌شوند، امکان نمونه برداری از چندین ماده در حجم‌های کوچک و به طور همزمان را فراهم می‌کنند. آن‌ها دارای طول مسیر کوتاه‌تری نسبت به کووت‌ها هستند و اندازه‌گیری را به صورت ساده‌تر و سریع‌تر انجام می‌دهند. هر میکروپلیت می‌تواند حدود ده‌ها نانولیتر تا چندین میلی متر مایع را در خود جای دهد.
انتخاب مناسب‌ترین اسپکتروفوتومتر برای هر برنامه می‌تواند شما را به بهترین نتایج برساند. بنابراین لازم است هنگام انتخاب این دستگاه‌ها کمی وقت بگذارید و نکات کلیدی و مهم گفته شده را با دقت کامل مطالعه کنید.
منبع: lab.equipment
