ویسکومترها دستگاه‌هایی هستند که با اندازه‌گیری سرعت جریان مایع در یک لوله و یا سرعت چرخش یک دیسک درون مایع، ویسکوزیته را اندازه‌گیری می‌کنند. این دستگاه‌ها در طیف گسترده‌ای از ظرفیت‌ها، اشکال و اندازه‌ها تولید می‌شوند و برای اندازه‌گیری ویسکوزیته مایعات رقیق و غلیظ کاربرد دارند. برای آشنایی بیشتر با انواع و کاربرد‌های ویسکومتر با ما همراه باشید.
ویسکومتر چیست؟
به دلیل وابسته بودن ویسکوزیته مایعات به جریان، پمپاژ، حساسیت به دما و دیگر خواص رئولوژیکی مواد و تاثیر آن در کنترل کیفیت و تولید محصولات، اندازه‌گیری این موضوع در مایعات اهمیت بسیار زیادی داشته و به منظور آشنایی بیشتر با ویسکومتر، لازم است ابتدا با ویسکوزیته آشنا شوید. به مقاومت یک مایع در برابر تغییر شکل و جریان ویسکوزیته گفته می‌شود و ویسکومتر نوعی دستگاه اندازه‌گیری است که ویسکوزیته یا روانایی مواد را اندازه‌گیری می‌کند. به بیانی دیگر، اندازه‌گیری ویسکوزیته با استفاده از ویسکومتر نشان می‌دهد که یک مایع چقدر به راحتی می‌تواند جریان داشته باشد. ویسکومترها در صنایع مختلفی از جمله نفت و گاز، غذایی و دارویی، کاغذ و مواد شیمیایی و… کاربرد دارند.
انواع ویسکومتر
به طور کلی می‌توان ویسکومتر را به دو دسته اصلی رئومتر‌ها و رئولومتر‌ها تقسیم کرد که هر کدام از آن‌ها نیز دارای زیر مجموعه‌هایی هستند که به شرح زیر است:
رئومتر ها
این دسته از ویسکومترها به منظور بررسی خصوصیات رئولوژیکی مواد مختلف از جمله ژل‌ها، مایعات، پلیمر‌ها، رنگ‌ها، رزین‌ها، مواد معدنی و… کاربرد دارند و به انواع رئومتر‌های کالینه، اسپیندل، پیستونی و کیوسک تقسیم می‌شوند:
- رئومتر‌های کالینه برای اندازه‌گیری ویسکوزیته‌هایی مانند الکل و آب مناسب هستند و از لوله‌هایی با قطر‌های مشخص به صورت عمودی یا مایل تشکیل شده‌اند.
- رئومتر‌های اسپیندل برای اندازه‌گیری ویسکوزیته‌های متوسط و غلیظ مناسب هستند و از یک شاف با دیسک‌های چرخان تشکیل شده‌اند.
- رئومتر‌های پیستونی برای اندازه‌گیری ویسکوزیته‌های متوسط مناسب هستند و از یک پیستون که داخل یک لوله مخروطی قرار دارد تشکیل شده‌اند.
- رئومتر‌های کیوسک برای اندازه‌گیری ویسکوزیته‌های بالا و غلیظ مناسب هستند و از یک یا چند قرقره که درون مایع قرار می‌گیرند، تشکیل شده‌اند.
رئولومتر ها
این دسته از ویسکومترها برای اندازه‌گیری ویسکوزیته رقیق و مواد با ویسکوزیته بالا و خاصیت نیوتونی مناسب هستند.
کاربرد‌های ویسکومتر
ویسکومترها در صنایع مختلفی کاربرد دارند و از جمله این صنایع می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- زمینه‌های پژوهشی
از ویسکومترها در تحقیقات علمی و پژوهشی به عنوان یک ابزار مهم برای اندازه‌گیری ویسکوزیته مایع استفاده می‌شود.
- آزمایشگاه ها
از ویسکومترها برای اندازه‌گیری ویسکوزیته مایعات در آزمایشگاه‌های علمی و تحقیقاتی استفاده می‌شود.
- صنایع شیمیایی
از ویسکومترها برای کنترل کیفیت و مدیریت فرآیند‌ها در تولید مواد شیمیایی مختلف پلیمری و شیمیایی استفاده می‌شود.
- صنایع غذایی و نوشیدنی
از ویسکومترها برای کنترل کیفیت و سازگاری مواد مختلف در تولید مواد غذایی و نوشیدنی مانند سس‌ها، کیک‌ها، شیرینی جات، شکلات و آب میوه‌ها استفاده می‌شود.
- صنایع نفت و گاز
از ویسکومترها برای اندازه‌گیری ویسکوزیته نفت خام، مایعات حفاری، مایعات حفظ‌کننده و مایعات برش در صنایع نفت و گاز استفاده می‌شود.
- صنایع دارویی
از ویسکومترها برای کنترل کیفیت و خواص فیزیکی دارو‌ها در تولید محصولات دارویی مختلف استفاده می‌شود.
- صنایع معدنی و متالوژی
از ویسکومترها برای اندازه‌گیری ویسکوزیته‌های مواد مختلف در معدن کاوی و تولید فلزات استفاده می‌شود.
- صنایع رنگ و رزین
از ویسکومترها برای کنترل کیفیت ویژگی‌های فیزیکی رنگ و رزین در تولید این محصولات و پوشش‌های مختلف استفاده می‌شود.