نحوه استفاده از نیتروژن مایع شامل نکاتی از قبیل طرز تهیه نیتروژن مایع، خطرات، کاربرد و طرز نگهداری نیتروژن مایع میباشد که قصد داریم امروز به آنها اشاره کنیم.
طرز تهیه نیتروژن مایع
طرز تهیه نیتروژن مایع بسیار آسان است! برای این کار از دستگاه های مخصوص تقطیر استفاده میشود که میتوانند نیتروژن مایع را از تقطیر جزء به جزء هوای معمولی استخراج کنند. در واقع هوایی که آنرا تنفس میکنیم بیش از 70% آن نیتروژن است و این انرژی عظیم بسادگی در اختیار بشر امروز قرار گرفته است. در دمای پایین (حدود 196- درجه سانتیگراد)، نیتروژن از حالت گازی به نیتروژن مایع تبدیل شده، سپس میتوان آن را استخراج و برای فرآیندهای صنعتی برداشت کرد. هنگامی که به شکل مایع در آمد، میتوان گازها را در مخازن حمل کرد و در محافظی مانند تانک ازت مایع (یا فلاسک نیتروژن مایع) و همچنین دستگاه های کوچکتری مثل کرایو اسپری ذخیره کرد. نگران نباشید! در ادامه، نحوه استفاده از نیتروژن مایع را برایتان شرح میدهیم.
.
کاربرد نیتروژن مایع
نیتروژن مایع کاربرد های بسیاری در زمینه های مختلف دارد؛ برای مثال از آن در پزشکی، در صنعت و یا حتی در موارد خوراکی نیز استفاده میشود. یکی از موارد استفاده از این ماده، استفاده خوراکی آن برای تهیه بستنی نیتروژنی میباشد که از جذابترین کاربرد های نیتروژن مایع به حساب میآید. از نیتروژن گازی برای بادکردن چرخ اتومبیل هایی که در شهرهای بسیار گرم رفت و آمد دارند (مانند شهر اهواز) نیز استفاده میشود. همچنین موارد کاربرد این ماده شیمیایی در پزشکی نیز برای از بین بردن و درمان زگیل های تناسلی یا جوش های پوستی است که از دستگاه کرایو برای درمان آنها استفاده میکنند؛ نیتروژن مایع در درمان سرطان رحم زنان با استفاده از دستگاه کرایو زنان نیز کاربرد دارد.
.
نحوه استفاده از نیتروژن مایع
نحوه استفاده از نیتروژن مایع شامل نکات ایمنی زیر میباشد:
- هنگام استفاده از نیتروژن مایع یا تخلیه آن باید از محافظ صورت یا عینک ایمنی استفاده شود.
- برای بیرون کشیدن اشیاء داخل ازت مایع حتماً از انبر مخصوص مخزن استفاده کنید؛ همیشه امکان جوش و خروش این مایع سرد وجود دارد.
- هنگام استفاده از نیتروژن مایع حتماً از دستکش مخصوص تانک ازت استفاده کنید.
- ازت مایع را به آرامی اداره کنید تا جوشش و پاشش آن به حداقل برسد.
- ازت مایع را در دیوارهای شیشه ای دهان گشاد یا دیوارهایی که با نوار ایمنی محافظت نشدهاند حمل نکنید.
- از مهمترین نکات نحوه استفاده از نیتروژن مایع، مطمئن بودن از وجود تهویه مناسب محیط، برای جلوگیری از خطرات نیتروژن مایع میباشد.
- نیتروژن مایع را فقط در ظروف با درب شل نگهداری کنید؛ شل بودن درب فلاسک باعث برون رفت گازهای تحت فشار خواهد شد.
- یک ظرف محکم بسته شده با جوش آمدن مایع باعث افزایش فشار می شود و ممکن است پس از مدت کوتاهی منفجر شود.
- هرگز لوازم جانبی تانک ازت یا وسایل ایمنی آنرا (مانند شیر سیلندر یا رگولاتور مخزن) دستکاری یا تغییر ندهید.
- هرگز ظروف غیر عایق حاوی مایعات برودتی را لمس نکنید. گوشت به مواد بسیار سرد میچسبد. حتی تماس با مواد غیرفلزی در دماهای پایین خطرناک است.
- نیتروژن مایع را برای مدت طولانی در ظرف بدون درپوش نگهداری نکنید.
- سیلندرها و دیواره های تانک ازت نباید بیش از 80 درصد ظرفیت پر شوند؛ زیرا انبساط گازها در طول گرم شدن ممکن است باعث افزایش فشار بیش از حد شود.
لوازم جانبی استفاده از نیتروژن مایع
استفاده از نیتروژن مایع مستلزم این است که از تجهیزات ایمنی مناسبی حین کار با نیتروژن مایع استفاده کنید:
- استفاده از عینک برای پوشش کامل صورت
- دستکش های مخصوص نیتروژن مایع از چرم سنگین و گشاد
- روپوش آزمایشگاهی
- کفش های پنجه بسته
- شلوار بلند
- هنگام کار با نیتروژن مایع از دستبند استفاده نکنید!
- شلوار را داخل کفش/ چکمه نگذارید
خطرات نیتروژن مایع
خطرات نیتروژن مایع تنها زمانی شما را تهدید میکنند که از آن به شکل غیر استاندارد استفاده کنید. به همین خاطر در صورتی که نکات استاندارد آنرا رعایت کنید نحوه استفاده از نیتروژن مایع بسیار ساده و امن است. همانطور که در بالا گفته شد، نیتروژن بطور گسترده در هوایی که تنفس میکنیم وجود دارد؛ بنابراین به خودی خود از جانب نیتروژن مایع خطری ما را تهدید نمیکند. در واقع نه تنها خطری ندارد، بلکه ترکیب نیتروژن، اکسیژن و مواد دیگر موجود در هوا برای سلامت جسم و روان ما کاملاً هم مفید خواهد بود. اما موضوع آنجایی خطرناک میشود که میخواهیم از نیتروژن خالص (بدون ترکیب با مواد دیگر) برای انجام برخی فعالیتها استفاده کنیم. در ادامه به برخی از خطرات نیتروژن خالص اشاره میکنیم.
- بخوانید: نیتروژن مایع چیست و چه کاربردی دارد
خطر خفگی در اثر استفاده از نیتروژن
تبخیر نیتروژن مایع باعث افزایش 695 برابری حجم آن میشود و هیچ خاصیت هشدار دهندهای مانند بو یا رنگ ندارد! بنابراین، اگر به قدری تبخیر شود تا درصد اکسیژن موجود در هوا به کمتر از 19.5 درصد برسد، خطر کمبود اکسیژن وجود دارد که ممکن است باعث بیهوشی شود. اگر کمبود اکسیژن بسیار زیاد باشد خطر مرگ را به دنبال خواهد داشت. یادآوری میشود نحوه استفاده از نیتروژن مایع بسیار آسان است اما عدم رعایت نکات استفاده از آن میتواند خطراتی را متوجه شما سازد. به اتفاقی که حدود 20 سال پیش در امریکا رخ داده است توجه کنید:
در 5 نوامبر 2005، دو پیمانکار که در پالایشگاه نفت والرو کار میکردند، بر اثر خفگی جان خود را از دست دادند. یکی از سناریوهای احتمالی این است که اولین قربانی ممکن است در حین کار در خارج از فضای محدود، مستقیماً نیتروژن غلیظ را استنشاق کرده باشد و اینگونه بر کف کشتی افتاد. پس از افتادن کارگر اول بر روی زمین، شاهدان به CSB گفتند که کارگر قراردادی دوم احتمالاً در تلاش برای نجات همکار سقوط کرده خود وارد کشتی شده است. جان ووردبروگن، محقق ارشد CSB، برای این حادثه توضیح میدهد دو کارگر “به سرعت توسط گاز نیتروژن با خلوص بالا تحت خفگی قرار گرفتند. او میگوید: «احتمالاً در محیط آنها کمتر از 1 درصد اکسیژن وجود داشته! غلظت اکسیژن کمتر از 1/19 درصد برای کارگران، ناامن تلقی میشود.» ووردبروگن میگوید وقتی میزان اکسیژن به حدود 8 یا 10 درصد کاهش مییابد “شانس زیادی نخواهید داشت!”
بنابراین در نحوه استفاده از نیتروژن مایع رعایت این نکته ضروری است که از باز بودن درب و پنجره های محیط تنفس خود اطمینان حاصل نمایید.
ریختن ازت مایع روی پوست و خطر سوختگی و انجماد
دمای نیتروژن مایع حدود 196- درجه سانتی گراد است؛ بنابراین تقریباً هر چیزی در تماس با آن یخ میزند! هنگام کار با این ماده شیمیایی خیلی باید مراقب باشید تا بصورت مستقیم با پوست شما در تماس نباشد. بخار نیتروژن مایع می تواند به سرعت بافت پوست و مایع چشم را منجمد کند و حتی در صورت قرار گرفتن در معرض آن در کوتاه مدت منجر به سرمازدگی و آسیب دائمی به چشم شود. درست است که دمای نیتروژن مایع بسیار پایین است، اما باید بدانید چنانچه ازت مایع از روی پوست دست یا سر شما سر بخورد و در یک جا ساکن نباشد خطری شما را تهدید نخواهد کرد. دلیلش هم این است که پوست شما یک لایه محافظ روی خود دارد که در چنین مواردی از شما در مقابل خطرات نیتروژن مایع به خوبی مراقبت میکند.
اگر هنگام انتقال ازت مایع، قطراتی از آن روی سطح پوست شما ریخت جای نگرانی وجود نداشته و برای شما تهدیدی محسوب نخواهد شد. ما در وبسایتمان ویدیویی را برای نشان دادن ریختن نیتروژن مایع روی بدن آماده کردهایم که با دیدن آن، از خاصیت این ماده شیمیایی بیشتر آگاه خواهید شد.
افزایش فشار و انفجار
نحوه استفاده از نیتروژن مایع باید با ایجاد فضاهایی برای تهویه هوای محیط همراه باشد. بدون تهویه کافی یا دستگاه های کاهش فشار بر روی ظروف، فشارهای زیادی در محیط ایجاد میشود. باید مطمئن شوید مایعات سرد مانند نیتروژن مایع هرگز در یک سیستم بسته قرار نگیرند. برای محافظت در برابر خطرات نیتروژن مایع بر اثر افزایش فشار، میتوانید از یک مخزن کاهش فشار یا یک درب تهویه استفاده نمایید.
سوالات متداول در خصوص نیتروژن مایع که در مقاله ای دیگر به آن پرداختهایم نیز میتواند پاسخگوی تعداد بیشتری از سوالات شما در این زمینه باشد.
نحوه استفاده و نگهداری نیتروژن مایع
نگهداری نیتروژن مایع درون مخازن مخصوص این ماده انجام میشود؛ در حجم های بالاتر از تانک های ازت که در انواع حجم های مختلف ساخته شدهاند استفاده میشود. این تانک ها از حجم 2/5 لیتر تا 65 لیتر در بازار موجود هستند. اما برای حجم های کمتر میتوانید از دستگاه کرایو اسپری که 500cc (نیم لیتر) گنجایش دارد استفاده کنید. تفاوت تانک ازت با کرایو اسپری علاوه بر گنجایش مخزن آنها، در زمان نگهداری نیتروژن مایع نیز میباشد؛ به طوریکه تانک های ازت توانایی نگهداری ازت مایع به مدت حدود 20 الی 30 روز را دارند (و بعد از آن تبخیر میشوند)، اما دستگاه اسپری کرایو تنها 12 الی 20 ساعت قادر به نگهداری نیتروژن مایع درون خود میباشد.
تجهیزات آزمایشگاهی آذین نمایندگی فروش انواع تانک ازت را بر عهده داشته و حجم های مختلف آنرا با 10 سال خدمات پس از فروش عرضه مینماید. کرایو اسپری نیز با 2/5 سال ضمانت تعویض و 12 سال خدمات پس از فروش به شما ارائه میشود. جهت اطلاع از قیمت نیتروژن مایع، تانک ازت یا اسپری کرایو با ما تماس بگیرید.
***
جهت پرکردن و شارژ نیتروژن مایع نیز میتوانید با شماره های 02166578892 و 02166572995 تماس بگیرید.